Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը վերջերս տարբեր հարթակներով ազդարարեց 2021-ին իրենց սահմանած տնտեսական նպատակներից մեկի իրագործման մասին, բայց ոչ մի բառ չհնչեց նույն 2021-ին ամրագրված, սակայն մինչ այս պահը կյանքի չկոչված սոցիալական ու տնտեսական առանցքային այլ նպատակների ու խոստումների վերաբերյալ:
«Դուք հիշում եք, իհարկե, որ 2021 թվականի խորհրդարանական ընտրություններում մենք մեր սահմանած նպատակադրումը եղել է տարեկան միջինում 7 տոկոս տնտեսական աճ ապահովելը, նպատակային ցուցանիշը՝ տարեկան միջին 7 տոկոս տնտեսական աճ ապահովված է», - ասել է վարչապետը:
Ի՞նչ կա կառավարություն հնգամյա ծրագրում, և ինչի՞ մասին չեն խոսում գործադիրի նիստերին:
Գործազրկություն
Ազգային ժողովի ամբիոնից կառավարության ծրագրի ներկայացումից արդեն ավելի քան 3.5 տարի է անցել, ու չնայած իշխանությունները պարբերաբար աշխատատեղերի թվի մասին հայտարարություններ են անում, բայց գործազրկության մակարդակը սահմանված 10 տոկոս շեմից նվազեցնել առայժմ չի ստացվել: Երկրի տնտեսական կյանքը բնութագրող այս կարևոր ցուցանիշը 2021-ին 15.5 տոկոս էր կազմել, այս պահին առկա ամենաթարմ տվյալները 2024-ի 3-րդ եռամսյակն են ամփոփում, գործազրկության մակարդակը 13.3 տոկոս է: Կառավարությունն իր սահմանած նպատակն ու խոստումը կատարելու համար ևս 1.5 տարի ժամանակ ունի, բայց վերջին միտումներով գործազուրկների թիվն, ընդհակառակը, մեծանում է՝ 2023-ի երրորդ եռամսյակում Հայաստանում գործազուրկ էր 167 հազար մարդ, անցած տարվա նույն ժամանակահատվածում՝ շուրջ 186 հազար:
ԿԱՐԴԱՑԵՔ ՆԱԵՎ Հայաստանում աշխատատեղերն ու գործազրկությունն իրար զուգահեռ ավելանում ենՊաշտոնապես գործազուրկ են համարվում այն մարդիկ, որոնք հետազոտություններին նախորդող ամսվա ընթացքում ակտիվորեն աշխատանք են փնտրել ու պատրաստակամ են եղել անմիջապես գործի անցնել:
Աղքատություն
Հնգամյա ծրագրում կառավարությունը աղքատությունը կրկնակի կրճատելու մասին է նշել: 2021-ին աղքատության մակարդակը պաշտոնապես 26.5 տոկոս էր: Քաղաքացիների սոցիալական վիճակը բնութագրող տվյալը համեմատաբար ուշ են ամփոփում: Վիճակագրական կոմիտեն ներկայացրել է 2023 թվականի թվերը, աղքատության մակարդակը 23.7 տոկոս է, այսինքն՝ շուրջ 700 հազար մարդ այդ տարի 53 հազար 590 դրամից պակաս ապրանք է սպառել:
ԿԱՐԴԱՑԵՔ ՆԱԵՎ Շիրակի աղքատության պատկերը. շատերը փայտ գնել չեն կարող, վառում են՝ «ինչ պատահի»Աղքատությունը կրկնակի նվազեցնելու դեպքում 2026-ին այս ցուցանիշը 13.5 տոկոսից էլ ցածր պետք է լինի: Նույն տեմպերով սա իրագործելը գործնականում անհնար է:
2021-ին գործադիրը հայտարարել է հինգ տարվա ընթացում այն ժամանակ 1.5 տոկոս կազմող ծայրահեղ աղքատությունը վերացնելու մասին: Հրապարակված վերջին թվերով այն 1.1 տոկոս է կազմում, ավելի քան 30 հազար մարդ բավարար մթերք ձեռք բերել չի կարողանում՝ թերսնված է, ամսական 29 հազար 786 դրամից էլ քիչ է ծախսում:
Նվազագույն աշխատավարձ
Հնգամյա ծրագրի թիրախներից մեկ ուրիշը նվազագույն աշխատավարձի մասին է՝ մինչ 2026-ը այն սահմանել 85 հազար դրամ: Անցնող տարիներին այն մեկ անգամ ավելացել է և այժմ 75 հազար դրամ է կազմում: Խոստումը կատարելու համար մինչ հաջորդ խորհրդարանական ընտրությունները՝ առաջիկա 1.5 տարում, կառավարությունը նվազագույն աշխատավարձը պետք է ևս 10 հազար դրամով ավելացնի:
Կենսաթոշակներ
Հնգամյա ծրագրում խոսք կա նաև կենսաթոշակների մասին: 2021-ին կառավարությունը հայտարարել է մինչ 2026 թվականը միջին կենսաթոշակը սպառողական զամբյուղին հավասարեցնելու մասին: Հայաստանի շուրջ կես միլիոն կենսաթոշակառուները այժմ միջինը 49 հազար դրամ են ստանում:
ԿԱՐԴԱՑԵՔ ՆԱԵՎ Ինչքան փող կա Փաշինյանի ասած «ընտանեկան բյուջեում», և ինչու չի բարձրանա տատիկի թոշակըՆվազագույն սպառողական զամբյուղի վերաբերյալ երկու վիճակագրություն է վարվում՝ մեկն՝ ըստ Համաշխարհային բանկի մեթոդաբանության, մյուսն՝ ըստ Առողջապահության նախարարության տվյալների: Առաջին հաշվարկով 2024-ի վերջին եռամսյակում այն 61 հազար դրամ է կազմել: Այս տարի ավելացումներ չեն սպասվում: Եթե նույնիսկ զամբյուղի արժեքը չմեծանա, խոստումը կատարելու համար 2026-ին կառավարությունը միջին կենսաթոշակը պետք է ավելացնի միանգամից 12 հազար դրամով:
Մյուս վիճակագրությամբ նվազագույն սպառողական զամբյուղը շուրջ 76 հազար դրամ է կազմել, այս տարբերակով հաշվելու դեպքում միանգամից մոտ 25 հազար դրամի ավելացում է պետք:
Այս պահի դրությամբ չի ապահովվում նաև տնտեսության համար անհրաժեշտ ներդրումների ծավալը: 2021-ին կառավարությունը հայտարարել է ներդրում/ՀՆԱ հարաբերակցությունն առվազն 25 տոկոսի հասցնելու մասին: ՀՆԱ-ի զեկույցում ներդրումների ծավալը ցույց է տալիս համախառն կուտակման տվյալը: Տնտեսական այս առանցքային ցուցանիշը ներկայացնում է, թե ծախսերին զուգահեռ ամբողջ երկրի մասշտաբով եկամուտների որ մասն է կուտակվում, ուղղվում ներդրումներին: 2024-ին, նախնական տվյալներով, այս ցուցանիշը 22.2 տոկոս է կազմել: Ներկայիս փոխարժեքով անցած տարի Հայաստանում կուտակվել է 5.6 միլիարդ դոլար, ՀՆԱ-ի առյուծի բաժինը՝ ավելի քան 19 միլիարդ դոլար, պարզապես ծախսվել է: