Գիշերվա ընթացքում ռուսական բանակը սկզբում անօդաչու թռչող սարքեր, ապա հրթիռներ է արձակել Նիկոլաև և Օդեսա նավահանգստային քաղաքների ուղղությամբ:
Նիկոլաևում չխոցված «Շահեդ»-ը ենթադրաբար նավահանգստի տարածքում է հայտնվել։
Օդեսայում նավահանգստի վրա, ըստ որոշ Տելեգրամ ալիքների, «Կալիբր» հրթիռներից մեկով ևս հարված է եղել, սակայն ուկրաինացի զինվորականները պնդում են, որ իրենք խոցել են արձակված բոլոր վեց «Կալիբր»-ները, և միայն բեկորներ են ընկել նավահանգստի վրա:
«Հարավ» օպերատիվ հրամանատարությունը հրապարակել է Օդեսայի վրա գիշերային հրթիռային հարձակման հասցրած վնասի լուսանկարները, հայտնելով, որ խոցված հրթիռների բեկորները և կործանումից առաջացած պայթյունի ալիքը վնասել են նավահանգստի ենթակառուցվածքները, մի քանի առանձնատներ, ջարդել մի շարք այլ շենքերի ապակիներ, մեկ մարդ վիրավորվել է։
Ռուսաստանի կողմից նշանակված Ղրիմի վարչակազմի ղեկավար Սերգեյ Ակսյոնովը և ՌԴ պաշտպանության նախարարությունը հայտնել են, որ հուլիսի լույս 18-ի գիշերը ռուս զինվորականները հետ են մղել անօդաչու սարքերով հարձակումը թերակղզու արևելքում։ Ակսյոնովի խոսքով՝ 9 անօդաչու թռչող սարք են խոցել, ևս 19-ը «ճնշվել են» ռադիոէլեկտրոնային համակարգերով։
Սերգեյ Ակսյոնովի վկայությամբ՝ ոչ ոք չի տուժել։ ՌԴ պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է, որ վնասներ չկան։
ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատարի գրասենյակի տվյալներով՝ Ուկրաինա ռուսական ներխուժման սկզբից ի վեր 9 հազար 287 խաղաղ բնակիչ է զոհվել, 16 հազար 384-ը՝ վիրավորվել, որոնց մեծ մասը՝ ռուսական հարձակումներից։ Այս թիվը ներառում է 537 զոհված և 1117 վիրավոր երեխա։
«Սրանք ընդամենը հաստատված թվեր են։ Իրական թիվը, ամենայն հավանականությամբ, շատ ավելի մեծ է», - երեկ ասել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի քաղաքական հարցերով տեղակալ Ռոզմարի Դիկարլոն:
Դիկարլոն հավելել է, որ անցյալ տարի Ուկրաինան դարձել է ամենաշատ զոհված և հաշմանդամ դարձած երեխաների թվով երկիր։
ՄԱԿ-ի և Թուրքիայի միջնորդությամբ անցյալ տարվա հուլիսի 22-ին կնքված ռուս-ուկրաինական «հացահատիկի գործարքի» ժամկետը երեկ սպառվել է: Մոսկվան երեկ պաշտոնական խողովակներով բոլորին հայտնել է, որ չի երկարաձգելու գործարքը:
Դա կարող է ծանր վիճակ ստեղծել պարենի կարիք ունեցող Մերձավոր Արևելքի, Հյուսիսային Աֆրիկայի և Ասիայի տարածաշրջանների աղքատ երկրներում: ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիո Գուտերեշը մեծ մտահոգությամբ է խոսել ռուսների որոշման մասին:
Ռուսներն այդ գործարքով երաշխավորել են շրջափակված ուկրաինական նավահանգիստներում գտնվող ուկրաինական պարենը ծովով դուրս փոխադրող նավերի անվտանգությունը: Երաշխիք այլևս չկա:
Ռուսներն իրենց որոշումը պատճառաբանել են այն հանգամանքով, որ գործարքի ռուսական մասը չի կատարվել, ասելով, թե այդ գործարքով միջազգային շուկաներ պետք է փոխադրվեին նաև ռուսական արտադրության հացահատիկն ու պարարտանյութը:
Երեկ ուշ երեկոյան հարցը քննարկվել է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում: Արևմտյան երկրները դատապարտել են Մոսկվայի կեցվածքը:
ՄԱԿ-ում Ռուսաստանի ներկայացուցչի տեղակալ Դմիտրի Պոլյանսկին պնդել է, թե Մոսկվան կվերադառնա գործարքին միայն նշված պայմանների կատարման դեպքում, իսկ Ուկրաինայի արտգործնախարար Դմիտրո Կուլեբան ասել է, որ ռուսները, սովորության համաձայն, «շանտաժի են ենթարկում ամբողջ աշխարհը»:
Վաշինգտոնը դիմել է Մոսկվային հացահատիկի գործարքից հրաժարվելու որոշումը վերանայելու կոչով:
«Միացյալ Նահանգները պատրաստ է մյուս երկրների հետ աշխատել Սև ծովով թե՛ ռուսական և թե՛ ուկրաինական պարենը կարիքավոր երկրներին հասցնելու գործում», - ասել է ԱՄՆ Ազգային անվտանգության խորհրդի խոսնակ, պաշտոնաթող ծովակալ Ջոն Քիրբին:
Նրա խոսքով՝ ռուսական պրոպագանդան սուտ տեղեկություններ է տարածում գործարքի և պատժամիջոցների մասին, քանի որ դրանք երբևէ չեն սահմանվել ռուսական պարենի կամ պարարտանյութի նկատմամբ:
Վլադիմիր Պուտինը հայտարարել է, որ Ռուսաստանն անպայման կպատասխանի Ղրիմի կամրջի վրա հարձակմանը: Այդ մասին ՌԴ նախագահն ասել է Ղրիմի կամրջի պայթեցման հետ կապված հանդիպմանը։
Նրա խոսքով, զինված ուժերն արդեն մշակում է գործողությունների ծրագիր, որը կներկայացնի Դաշնության ղեկավարությանը:
«Իհարկե, պատասխան կլինի Ռուսաստանից։ Պաշտպանության նախարարությունը առաջարկություններ է նախապատրաստում», - ասել է Պուտինը:
Նրա փոխանցմամբ, տեղի ունեցածն անիմաստ հանցագործություն է, ռազմական տեսանկյունից ոչ մի նշանակություն չունի, քանի որ Ղրիմի կամուրջը երկար ժամանակ չի օգտագործվում ռազմական փոխադրումների համար:
«Դաժան հանցագործություն է, քանի որ անմեղ խաղաղ բնակիչներ են սպանվել և վիրավորվել», - ասել է Ռուսաստանի նախագահը։
Բելառուսի սահմանապահ ծառայության աշխատակիցները ուկրաինական հետախուզական անօդաչու թռչող սարք են ոչնչացրել։ Պաշտոնական Մինսկի հաղորդագրության համաձայն՝ միջադեպը տեղի է ունեցել կիրակի օրը՝ Գոմելի մարզում։
Բելառուսի իշխանությունների պնդմամբ՝ ուկրաինական հետախուզական կվադրոկոպտերը սահմանը հատել է Դնեպր գետի ափամերձ հատվածում, որից հետո սահմանապահները, ռադիէլեկտրոնային պայքարի միջոցներ կիրառելով, չեզոքացրել են սարքը։
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը «հացահատիկային գործարքի» ճակատագիրը կքննարկի իր ռուսաստանցի պաշտոնակցի հետ։ Այս մասին Էրդողանը հայտարարել է այսօր Ստամբուլում՝ լրագրողների հետ զրույցում։
Reuters-ի տեղեկություններով՝ Էրդողանը ընդգծել է, որ Ռուսաստանի նախագահի հետ այս թեման պատրաստվում է քննարկել գալիք ամիս նախատեսված դեմ առ դեմ բանակցությունների ընթացքում։
«Կարծում եմ, որ Վլադիմիր Պուտինը ցանկանում է, որ «հացահատիկային գործարքի» շրջանակներում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները շարունակեն ի կատար ածվել», - նշել է Էրդողանը։
«Ռուսաստանը պաշտոնապես տեղեկացրել է Թուրքիային, Ուկրաինային և ՄԱԿ-ի քարտուղարությանը «հացահատիկային գործարքին» վերաբերող առարկությունների մասին», - հայտարարել է Ռուսաստանի ԱԳՆ խոսնակ Մարիա Զախարովան։
Կրեմլի պաշտոնական ներկայացուցիչ Դմիտրի Պեսկովի պնդմամբ, գործարքն այլևս «դե-ֆակտո» չի գործում։
«Սև ծովով հացահատկի արտահանման շուրջ համաձայնագրի գործողությունը այսօր, ըստ էության, դադարեցվել է», - հայտարարել է Պեսկովը։
Նրա խոսքով, սակայն, Մոսկվայի մի շարք պահանջների կատարման դեպքում «հացահատիկային գործարքը» կարող է կրկին կյանքի կոչվել։
«Ցավոք սրտի, սևծովյան պայմանավորվածությունների՝ Ռուսաստանին վերաբերող հատվածը չի կատարվել։ Այն պահին, երբ այն կյանքի կոչվի, ռուսական կողմը կվերադառնա գործարքի պայմանների կատարմանը», - հայտարարել է Կրեմլի խոսնակը։
Սև ծովով հացահատիկի տեղափոխման գործարքը կնքվել է Ռուսաստանի, Ուկրաինայի, Թուրքիայի և ՄԱԿ-ի միջև Ստամբուլում 2022-ի հուլիսի 22-ին։ Պայմանագրի ժամկետն ավարտվում է այսօր՝ հուլիսի 17-ին։
Միացյալ Նահանգները զգուշացնում է Ռուսաստանին հացահատիկի գործարքից դուրս գալու դեպքում դիվանագիտական մեծ խնդիրների մասին:
ԱՄՆ նախագահի ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջեյք Սալիվանը երեկ հայտարարել է՝ եթե Ռուսաստանը դուրս գա գործարքից, որի ժամկետը լրանում է այսօր, ամբողջ աշխարհը կտեսնի, որ Մոսկվան «երես է թեքել» կարիքավոր երկրներից և հրաժարվում նրանց մատչելի սնունդ տրամադրել:
«Ես չեմ կարող կանխատեսել, թե ինչ կանի Վլադիմիր Պուտինը, գուցե Ռուսաստանը դուրս գա համաձայնագրից, գուցե շարունակի: Եթե դուրս գան դրանից, ապա մնացած աշխարհը կնայի դրան և կասի, որ Ռուսաստանը երես է թեքել Աֆրիկայի երկրներից, Լատինական Ամերիկայից և Ասիայից: Կարծում եմ՝ դա վնաս կհասցնի Ռուսաստանի հեղինակությանը», - ասել է Սալիվանը:
Ջո Բայդենի խորհրդականը հավելել է, թե ԱՄՆ-ը պատրաստ է ցանկացած սցենարի և սերտորեն համագործակցում է Կիևի հետ այս հարցում։
Սև ծովով հացահատիկի տեղափոխման գործարքը կնքվել է Ռուսաստանի, Ուկրաինայի, Թուրքիայի և ՄԱԿ-ի միջև։
Մոսկվան պաշտոնապես դեռ չի հաստատել, որ հացահատիկի գործարքը երկարաձգվելու է:
Հերթական անգամ գրոհի է ենթարկվել Ղրիմի թերակղզին Ռուսաստանի հետ կապող ռազմավարական նշանակության կամուրջը:
Պայթյունների հետևանքով զոհվել են ավտոմեքենայում գտնվող ամուսիններն ու վիրավորվել է նրանց փոքրիկ դուստրը: Ըստ բժիշկների՝ երեխան միջին ծանրության վիճակում է: Երթևեկությունը միառժամանակ դադարեցվել է:
Մոսկվայի կողմից Ղրիմի ղեկավար նշանակված Սերգեյ Ակսյոնովն ասել է, որ պայթյունը տեղի է ունեցել կամրջի 145-րդ հենասյան հատվածում:
Անցյալ տարվա հոկտեմբերին այդ կամուրջը գրոհի էր ենթարկվել, սակայն Ուկրաինան բացահայտ դրա համար պատասխանատվություն չի ստաձնել և միայն ամիսներ անց անուղղակի ակնարկներով է նկատել տվել, որ գուցե ինչ-որ առնչություն ունի դրա հետ:
Ռուսաստանի հակաահաբեկչական պետական կոմիտեն այսօր վաղ առավոտյան տեղի ունեցած գրոհն անվանել է ահաբեկչական գործողություն: Ռուսաստանի քննչական կոմիտեի պաշտոնական ներկայացուցիչ Սվետլանա Պետրենկոն ասել է, որ հարուցվել է քրեական գործ, կասկածյալներն ուկրաինացիներ են:
«Հետաքննությունը պարզում է ուկրաինական հատուկ ծառայությունների և զինված կազմավորումներից անձանց, որոնք ներգրավված են այս հանցագործության կազմակերպման ու իրականացման գործում»,- ասել է Պետրենկոն։
Մասնագետների փոխանցմամբ, գրոհն իրագործվել է երկու ծովային ԱԹՍ-ներով:
Ադրբեջանն Ուկրաինային 7 միլիոն 600 հազար ամերիկյան դոլարի մարդասիրական օգնություն կտրամադրի։ Այսօր նման հրահանգ է ստորագրել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը։
Փաստաթղթի համաձայն՝ Ադրբեջանի նախագահի պահուստային ֆոնդից երկրի էներգետիկայի նախարարությանը հատկացվող այս գումարը ծախսվելու է Ուկրաինայի համար էլեկտրական սարքավորումներ ձեռք բերելու և դրանք այդ երկիր առաքելու համար։