Երրորդ հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը կուսակցական համաժողովի մեկնելուց առաջ կոճկում է բաժկոնի վերջին կոճակը, խմում սուրճի վերջին ումպը և երկու ժամ անց կուսակիցների առջև հրապարակում՝ երրորդ հանրապետությունն անցյալում է, հիմա ապրում ենք չորրորդում:
«Հռչակում է Հայաստանի չորրորդ հանրապետության հաստատումը որպես առաջիկա ռազմավարական անելիք», - հայտարարեց վարչապետը:
Փաշինյանի գնահատմամբ՝ սա իր մեկուկես ժամանոց ելույթի կուլմինացիան է, և այն թիմակիցներն ընդունեցին ոտքի վրա, ծափերով: «Քաղաքացիական պայմանագիր»-ը չորրորդ հանրապետությունը հռչակում է հատուկ հռչակագրով: Իսկ դրանից բխող անելիքները 9-ն են. եկող տարվա խորհրդարանական ընտրություններում սահմանադրական մեծամասնություն ակնկալել, հանրաքվեի միջոցով նոր Սահմանադրություն ընդունել, անձեռնմխելի պահել Հայաստանի 29 հազար 743 քառակուսի կիլոմետր տարածքը:
«Ակտիվացվելու է Եվրոպական միությանը Հայաստանի Հանրապետության անդամագրվելուն ուղղված ջանքերը՝ դա չհակադրելով տարածաշրջանացման, ինչպես նաև հավասարակշռված և հավասարակշռման արտաքին քաղաքականությանը», - ասաց Նիկոլ Փաշինյանը:
Ելույթից հետո չորրորդ հանրապետության վարչապետն արդեն լրագրողների հետ զրույցում բացատրեց, թե ինչ է նշանակում այս թվաբանությունը. նոր փուլ ենք մտնում, ուրեմն նոր գինին՝ նոր տիկերի մեջ:
«Երրորդ հանրապետությունը մեր հարազատն է, մեր ինքնությունն է, մեր երկիրն է, մեր պետությունն է, մենք սիրում ենք: Բայց նոր գինին՝ նոր տիկերի մեջ», - ասաց Փաշինյանը:
Չորրորդ հանրապետությունը երրորդից տարբերվում է նախևառաջ խաղաղությամբ, ասում է վարչապետը, և այնպես չէ, որ չորրորդի հիմնադիրը ինքն է. ժողովուրդն է, ասաց: Չորրորդը այսօր ընդամենը ձևակերպվում է, կար ավելի վաղ՝ խաղաղության հաստատմամբ, Կիրանցի նոր գծված սահմանով:
«Մենք էսօր արդեն երկար ժամանակ ապրում ենք չորրորդ հանրապետության պայմաններում, և խնդիրն այն է, որ մենք պիտի էդ գործելակերպը մեր փոխենք, երբ որ Աստվածաշնչի խոսքի համաձայն՝ նայում ենք, նայում ենք և չենք տեսնում: Հիմա մեր խնդիրն է առերեսվել, հասկանալ, տեսնել, որ ի վերջո՝ մենք այլ երկրում ենք ապրում», - նշեց Նիկոլ Փաշինյանը:
Եվ հատկապես օգոստոսի 8 ից՝ խաղաղության պայմանագրի նախաստորագրումից հետո հնարավոր չի չնկատել չորրորդ հանրապետությունը, ըստ Փաշինյանի. - «Եվ ուրեմն՝ խաղաղ զարգացման դարաշրջանը ահա բացված է»:
«Ավելի անկեղծ կլինի, որ հայտարարվի առաջին կենցաղապետության ստեղծումը»
Նիկոլ Փաշինյանն այս ամենով լուծում է իշխանությունը պահպանելու խնդիր, վստահ է քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանը:
«Ինքը պետք է փորձի, այսպես ասենք՝ ջնջել այն, ինչ հանրային մտածողության, գիտակցության, պատկերացումների, ուղենիշների շրջանակում եղել է մինչև պատերազմը, պարտությունը և Արցախի կորուստը, և ստեղծել ինչ-որ նոր իրականություն; Եվ էդ չորրորդ հանրապետություն ասվածը, ըստ էության, տեղավորվում է այդ խնդիրը լուծելու փաթեթի շրջանակում», - «Ազատության» հետ զրույցում ասաց քաղաքական մեկնաբանը:
Ըստ Բադալյանի՝ խնդիրը թվերը չեն, երրորդ, չորրորդ, գլխավոր՝ «Իրական Հայաստանի» կոնցեպտը, որ չորրորդ հանրապետության հիմքում է, իրականում կենցաղապետություն է. - «Պետական նպատակները իջեցվում են կենցաղային նպատակների աստիճանին, և էդ իմաստով ավելի բովանդակային առումով ճշգրիտ և ավելի անկեղծ կլինի, որ հայտարարվի առաջին կենցաղապետության ստեղծումը»:
Կենցաղապետություն է, քանի որ պետության գլխավոր նպատակը բարեկեցությունն է համարվել, և խաղաղությունն էլ բարեկեցությանը չխանգարելու համար է պետք:
«Եթե մենք կենցաղից ավելի նպատակներ ունենանք, դա սպառնալիք է մեր անվտանգության և խաղաղությանը: Հետևաբար՝ մենք պետք է տեղավորվենք կենցաղի շրջանակում, որպեսզի ոչ ոք մեզ չսպառնա, և մենք էդպես ապրենք խաղաղ», - նշեց Հակոբ Բադալյանը:
Եվ այսօր հայտարարված խաղաղությունն էլ, ըստ քաղաքական մեկնաբանի, ոչ թե խաղաղություն է, այլ ադապտացիա հարևանների թելադրած պայմաններին:
«Ֆեյք ու հանդիսավոր ծխածածկույթ»
Չորրորդ հանրապետության հռչակումը նաև ընդդիմադիր ուժերն են քննադատում:
Հայ ազգային կոնգրեսի փոխնախագահ Լևոն Զուրաբյանը սոցցանցային գրառմամբ «ֆեյք ու հանդիսավոր ծխածածկույթ» է անվանում այս ամենը:
«Չորրորդ Հանրապետության հռչակումը» Նիկոլ Փաշինյանի կողմից ընդամենը փորձ է հանրության գիտակցության մեջ ջնջելու այն պատասխանատվությունն ու մեղավորությունը, որն ինքն ու իր ղեկավարած ՔՊ-ն կրում է մեր ժողովրդի գլխին բերած աղետների համար: Դա նաև մի հանդիսավոր ծխածածկույթ է, որի տակ թաքնվելով` նա ցանկանում կատարել մեր Սահմանադրության փոփոխության հետ կապված Ադրբեջանի պահանջները», - պնդում է Զուրաբյանը:
Նորը իրականն է
Ի դեպ, չորրորդ հանրապետության մասին Նիկոլ Փաշինյանը նախկինում էլ է խոսել, ոչ այդքան վստահ, բայց թիմակիցների հետ քաղաքական ժողովում 2023 թվականի ամռանը ասում էր՝ պետությունը բրենդավորել է պետք, 18-ից հետո ուրիշ պետություն է սա. - «Պետք ա սկսենք առնվազն մտածել չորրորդ հանրապետության գաղափարի մասին»:
Չորրորդ հանրապետության հռչակման անհրաժեշտության մասին խոսում էր նաև Հայաստանի նախկին նախագահ Արմեն Սարգսյանը, սկզբում՝ որպես նախագահի թեկնածու, իսկ 44-օրյա պատերազմից հետո մի ընդարձակ հոդված հրապարակեց՝ «Դեպի Չորրորդ Հանրապետություն» վերնագրով: Այստեղ գրում է՝ 44-օրյայի աղետից հետո նոր պետություն պիտի կառուցենք:
Նորը իրականն է. Նիկոլ Փաշինյանն այսօր մեկուկես ժամանոց ելույթի զգալի մասը նվիրեց «Իրական Հայաստանին» ու այդտեղ ապրող՝ գերդաստանների առանցքը կազմող սնուցող մայրերին ու լռող տղամարդկանց: Մայրերը՝ խոսքով, տղամարդիկ՝ լռությամբ, Փաշինյանին ասել են՝ «գնա խաղաղության հետևից»:
Վարչապետի ելույթը պատվիրակ-կուսակիցները հաճախ ծափերով էին ընդհատում, բեմում նույնպես էմոցիաներ կային. Նիկոլ Փաշինյանը հուզվեց մեկ անգամ՝ մայրերի մասին խոսելիս, խոնարհվեց-կորացավ ժողովրդի առջև, մի պահ ձեռքն առավ հայտնի մուրճը պողպատե մանդատի շրջանակներում, վերջում նահատակների հիշատակի առջև ծնկի իջավ:
